Van een wethouder, die steeds een drone voor zijn voordeur zag vliegen, tot een burgemeester die geconfronteerd werd met een man met pistool op de publieke tribune. Vandana Jankipersadsing, projectleider bij de Wethoudersvereniging, én een van de vertrouwenspersonen binnen het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur, heeft al veel nare ervaringen gehoord van bestuurders. Ze biedt hen een luisterend oor.
Jankipersadsing werkt al sinds 2014 voor de Wethoudersvereniging, waarvan de afgelopen drie jaar als projectleider met een breed takenpakket. Ze is onder meer verantwoordelijk voor de organisatie van opleidingen, masterclasses en trainingen, zoals de driedaagse training voor beginnende wethouders en post-hbo trainingen. Ook is ze betrokken op het dossier integriteit.
Dossier integriteit
Het was vanuit dat dossier dat ze is aangehaakt bij het Ondersteuningsteam. Voor een project over integriteit reisde ze met een collega kriskras door Nederland om gesprekken te voeren met gemeentesecretarissen en burgemeesters over integriteitskwesties. “In die gesprekken over integriteit kom je dan ook al snel op onderwerpen als agressie, intimidatie en ondermijning”, vertelt ze. “Omdat ik in mijn vrijwilligerswerk ook allerlei mensen te woord sta en help, als een soort vertrouwenspersoon, ben ik gevraagd om dit ook voor wethouders te doen. Alle vertrouwenspersonen van het Ondersteuningsteam worden hier ook in getraind."
Agressie hoort niet bij het werk
In haar rol in het Ondersteuningsteam ligt dan ook vanzelfsprekend de focus op wethouders en gedeputeerden. “We horen al jaren uit de gesprekken die we met ze hebben dat ze steeds meer te maken hebben met agressie, intimidatie en geweld zelfs. Dat was voor ons de reden om sinds 2019 samen te gaan werken in het Ondersteuningsteam met het ministerie van BZK, het Nederlands Genootschap van Burgemeesters (NGB) en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, en recenter ook Statenlidnu. Het is al steeds lastiger om goede mensen te vinden die actief willen worden in de politiek, en dan komt dit er ook nog bij. Het is niet normaal, het hoort niet bij het werk. We hoeven het politiek niet met elkaar eens te zijn, maar agressie en intimidatie gaat te ver. De polarisatie in de samenleving wordt steeds scherper. Er zijn andere manieren dan agressie om je ontevredenheid kenbaar te maken. Je ziet nu vaak dat men snel overgaat tot bedreigingen. Je merkt daarnaast ook dat de onderwereld steeds meer komt bovendrijven. Je moet als bestuurder vrij je werk kunnen doen. Wethouders zetten zich echt in voor een leukere stad of dorp, voor de samenleving. De intimidaties en bedreigingen zijn vaak anoniem, en omdat ze veel op pad zijn, weten ze nooit waar de bedreigers zullen zijn. Dat is heel naar.”
Luisterend oor
“Het Ondersteuningsteam is een aanvulling op de ondersteuning vanuit de eigen organisatie”, benadrukt Jankipersadsing. “Lokale politieke ambtsdragers kunnen eerst terecht bij de ’collega-ambtsdragers, griffier of bij de burgemeester. Als ze aanvullende ondersteuning nodig hebben, kunnen ze bij ons terecht. Daarom willen we nu meer ruchtbaarheid geven aan ons Ondersteuningsteam, zodat ze ook actief naar ons komen. Ik sta wethouders te woord aan de lijn, en bied als eerste vooral een luisterend oor en vertel wat we hem of haar aan ondersteuning kunnen bieden. Dat luisterend oor is eigenlijk al de helft van de hulp.”
Kentering
Praten over agressie en intimidaties is nog altijd niet normaal voor wethouders, burgemeesters, raadsleden, Statenleden en andere politieke ambtsdragers. Toch is er een kentering gaande, ziet Jankipersadsing. “Voorheen praatten we er niet over, hielden het stil en probeerden het op andere manieren op te lossen. Wat we nu willen is dat bestuurders zich uitspreken over wat ze meemaken. We moeten ons juist meer uitspreken dat dit niet bij hoort bij het werk”.
“Ook moet het meer zichtbaar worden voor de rest van de collega’s, want de bewustwording is er nog niet”, aldus Jankipersadsing. “Dat zagen we bijvoorbeeld toen we vanuit het Ondersteuningsteam tijdens de coronatijd online meetings organiseerden. In het plenaire deel zei de overgrote meerderheid van de aanwezige wethouders dat dit hen niet overkomt. Na de deelsessie, bleek later bijna iedereen wel eens met agressie en intimidatie geconfronteerd te zijn. In eerste instantie herkennen ze het niet, en als dan een dapper iemand zich als eerste uitspreekt, dan wel. We moeten dus echt werken aan die bewustwording. We zijn dan ook met het Netwerk Weerbaar Bestuur bezig met de lokale politie tussen de oren te krijgen om de aangiftes van politieke ambtsdragers serieuzer te nemen. De tour van het Ondersteuningsteamlangs gemeenten is daarom ook heel belangrijk voor de bewustwording over wat agressie en intimidatie betekent."
Uitdagingen
Welke uitdagingen liggen er voor het Ondersteuningsteam? “Ten eerste zien we helaas dat de agressie en het geweld tegen politieke ambtsdragers niet minder worden”, vertelt Jankipersadsing. “Twee van de drie wethouders hebben er nu al mee te maken. Dat vind ik best schokkend en niet goed voor onze democratie. Ik vind het echt dapper om nu in de gemeenteraad of college te stappen. Al jarenlang hebben we moeite om goede mensen te vinden, zo wordt die spoeling wel heel dun. Ten tweede willen we meer bekendheid krijgen als Ondersteuningsteam.”
Ze noemt het positief dat er nu veel meer aandacht voor is om het ambt zo veilig mogelijk te maken. “Je zag al eerder dat voor ambtenaren bij balies dit nu beter is geregeld, met allerlei protocollen. De bewustwording voor dit probleem wordt steeds groter, maar er zit nog wel wat werk in. Daar ligt echt een taak voor het Ondersteuningsteam en het Netwerk Weerbaar Bestuur. We hopen dat met meer bekendheid mensen ons zelf gaan benaderen en onze hulp vragen.”