Winnie Prins is voormalig wethouder in Zeewolde en voorzitter van het Kennispunt lokale politieke partijen. Ook is zij als ervaringsdeskundige betrokken bij het Ondersteuningsteam Weerbaar Bestuur. Het Kennispunt heeft onlangs de Module Integriteit en Weerbaarheid voor lokale politieke partijen gelanceerd. In dit interview vertelt Prins over het belang van aandacht voor weerbaarheid en integriteit in de selectie van kandidaat-volksvertegenwoordigers.
“Accepteer je dat ijsje dat je krijgt aangeboden van de plaatselijke winkelier, of dat nieuwe wijntje om te proberen, of is de offerte voor jouw klus lager dan normaal? Dat zijn zaken waar iedereen mee te maken kan krijgen en die een raadslid of wethouder kwetsbaar kan maken. En het begint met dit soort kleine voorbeelden.
Integriteit is belangrijk voor alle politieke partijen. Als politieke partij wil je zeker weten dat je volksvertegenwoordigers integer zijn en morele afwegingen kunnen maken. Iemand beschreef het laatst treffend: ‘je wilt geen brievenbusplassers in je fractie’. Daarnaast wil je in gesprek kunnen over integriteit en je kandidaten kunnen bevragen over hun weerbaarheid. Dat is vaak makkelijker gezegd dan gedaan. In een kleine gemeente ken je elkaar, mensen hebben op je gestemd en willen dat je dingen voor hen regelt. Dan heb je dus raadsleden nodig die zich daar bewust van zijn, daarover durven te praten en ‘nee’ durven zeggen.
De meeste kandidaat-raadsleden hebben al een keer een gesprek over integriteit gevoerd en delen de waarden waar de partij voor staat. Soms speelt het geen rol omdat iedereen ervan uitgaat er hetzelfde over te denken. Het Kennispunt is ervan overtuigd dat hoe transparanter je erover praat, hoe makkelijker het wordt om het gesprek over integriteit en weerbaarheid te voeren.
Het Kennispunt lokale politieke partijen werkt vraaggericht. De vraag over hoe je integriteit een plek geeft in de selectieprocedure wordt vaak gesteld tijdens trainingen. Het Netwerk Weerbaar Bestuur heeft hele goede handreikingen gemaakt en wij organiseren webinars en trainingen om die informatie ook door te geven aan lokale partijen. We hebben inmiddels 10 trainingen gegeven over het werven en scouten van raadsleden. In al die trainingen komt integriteit aan bod. Ook in de trainingen voor besturen is het een onderwerp. We adviseren om integriteit als waarde van je partij te promoten. Zo wordt integriteit waarvoor je met zijn allen verantwoordelijk bent, bewaakt en koestert. Het gesprek over dilemma’s of afwegingen wordt daarmee een open gesprek. Na de zomer organiseren we vier trainingen over integriteit en weerbaarheid waarin we handvatten geven aan partijen hoe integriteit een plek te geven in het hart van je partij.
"Politieke partijen lopen tegen dezelfde dingen aan als jij en ik. Als ik jou vraag of je wel eerlijk bent, of je het algemeen belang wel dient, dan vind je dat niet leuk. Wij helpen partijen het gesprek zo te voeren dat het hen versterkt, zonder dat iemand zich aangevallen voelt."
Aandacht voor integriteit in de selectiefase brengt aan het licht of kandidaten iets op hun kerfstok hebben, of dat zij gedrag hebben vertoond dat indruist tegen de waarden waar een politieke partij voor staat. Maar, en dat is net zo belangrijk, met aandacht voor integriteit in de selectiefase geef je als partij ook het signaal af dat het belangrijk is voor je en dat je er een open gesprek over voert. Tijdens de selectiefase en daarna – als je als raadslid dat ijsje aangeboden krijgt.
Mijn tip voor politieke partijen? Geef integriteit een plek in je dagelijkse werk als politieke partij. Bespreek dilemma’s, geef kandidaten informatie over wat er wel en niet mag en voer een open gesprek.
Meer informatie over de Module Integriteit en Weerbaarheid is te vinden op www.lokalepolitiekepartijen.nl.